Wakacje, remonty i praca na L4. ZUS sprawdza, co naprawdę robią chorzy

W pierwszym półroczu 2025 roku Zakład Ubezpieczeń Społecznych przeprowadził 227 tysięcy kontroli zwolnień lekarskich. W wyniku tych działań wstrzymano wypłatę 14,8 tysiąca zasiłków na łączną kwotę 22,2 miliona złotych, a dodatkowo obniżono świadczenia po ustaniu zatrudnienia o 128,3 miliona złotych. Łącznie do Funduszu Ubezpieczeń Społecznych wróciło 150,5 miliona złotych. Dla porównania, w tym samym okresie roku 2024 ZUS przeprowadził więcej, bo 260,8 tysiąca kontroli, wydając 18,6 tysiąca decyzji i odzyskując 117,5 miliona złotych. Statystyki pokazują więc, że choć liczba kontroli nieco spadła, ich skuteczność wyraźnie wzrosła.

Kontrola dotyczy wszystkich, niezależnie od rodzaju zatrudnienia

ZUS przypomina, że decyzja o przeprowadzeniu kontroli nie zależy od tego, czy osoba na zwolnieniu jest zatrudniona na umowie o pracę, czy prowadzi działalność gospodarczą. Każdy ubezpieczony objęty świadczeniem chorobowym może zostać skontrolowany. Kontrole prowadzone są na dwa sposoby: przez lekarza orzecznika ZUS, który ocenia, czy zwolnienie lekarskie zostało wystawione zasadnie, oraz przez płatnika zasiłku (ZUS lub pracodawcę), który sprawdza, czy zwolnienie jest wykorzystywane zgodnie z jego celem.

, regionalna rzeczniczka ZUS na Dolnym Śląsku, wyjaśnia, że w praktyce oznacza to dwie różne procedury.

W pierwszym przypadku zapraszamy chorego do lekarza orzecznika, w drugim sprawdzamy, co robi w trakcie chorobowego. Nawet jeśli w czasie zwolnienia chory nie musi leżeć, to nie oznacza, że może wykorzystać ten czas na dodatkowe wakacje – podkreśla rzeczniczka.

Nie każda aktywność to nadużycie, ale wakacje czy remont już tak

Według ZUS osoba niezdolna do pracy może wykonywać zwykłe czynności życia codziennego, może pójść do apteki, na badania czy na wizytę u lekarza. Nie są to okoliczności, które mogą stanowić podstawę pozbawienia prawa do zasiłku chorobowego. Inaczej wygląda sytuacja, gdy ktoś wykorzystuje zwolnienie niezgodnie z jego przeznaczeniem. Zdarza się, że osoby przebywające na chorobowym wyjeżdżają na wakacje, remontują domy lub podejmują dodatkową pracę zarobkową.

Każda osoba przebywająca na zwolnieniu lekarskim musi się liczyć z możliwością kontroli przeprowadzanej przez ZUS lub pracodawcę. Uprawnienie do takich działań wynika bezpośrednio z ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa – przypomina rzeczniczka.

Najczęstsze błędy i nieporozumienia podczas chorobowego

ZUS zwraca uwagę, że czas zwolnienia lekarskiego nie jest urlopem, ale okresem przeznaczonym na leczenie i odzyskanie zdolności do pracy. Ubezpieczony może wykonywać jedynie te czynności, które są konieczne do codziennego funkcjonowania lub wynikają ze stanu zdrowia.

Najczęstsze nieprawidłowości dotyczą: podejmowania pracy zarobkowej (np. w restauracji, taksówce czy własnej firmie), wyjazdów wypoczynkowych w kraju lub za granicą, udziału w kursach, szkoleniach czy wydarzeniach sportowych, remontów domów lub wykonywania ciężkich prac fizycznych.

ZUS i pracodawcy przypominają również, że kontrole prowadzone są pod adresem pobytu wskazanym na zwolnieniu, a nie pod adresem zameldowania. W razie zmiany miejsca pobytu podczas choroby należy w ciągu 3 dni powiadomić o tym zarówno pracodawcę, jak i ZUS.