Mieszkania „za złotówkę” nieważne?

Czy kilka tysięcy legniczan, którzy wykupili mieszkania od spółdzielni za symboliczne kwoty może obawiać się o ważność zawartych umów? Tak uważa część prawników.

Zdaniem części prawników w wielu przypadkach doszło do błędów, które czynią zawarte akty notarialne nieważnymi z mocy prawa! A to oznaczałoby konieczność powtórzenia całej operacji, a zatem także ponownego poniesienia przez lokatorów kosztów związanych z opłatami notarialnymi i sądowymi (średnio 700-800 zł).

W czym rzecz? Otóż prawnicy, na których powołuje także Krajowy Związek Spółdzielczy (m.in. prof. Krzysztof Pietrzykowski oraz prawnicy z kancelarii Chałas i Wspólnicy) twierdzą, że jeśli umowę notarialną w imieniu spółdzielni mieszkaniowej podpisywała tylko jedna osoba, to taki akt prawny jest nieważny. A tak było w bardzo wielu przypadkach. Taką praktykę zastosowano powszechnie m.in. w Spółdzielni Mieszkaniowej „Piekary” w Legnicy. W tej postaci sporządzono umowy dla 3,5 tys. lokatorów, którzy od tej pory stali się właścicielami mieszkań.

- Umowy podpisane przez jednego przedstawiciela spółdzielni są moim zdaniem nieważne, więc lokatorzy, którzy je podpisali, znajdują się w takiej sytuacji, jakby w ogóle ich nie mieli – stwierdziła mecenas Joanna Czyż-Zielińska w piątkowej rozmowie z dziennikarzem PAP.

Podobne wątpliwości zgłasza Jacek Urbański z Krajowej Rady Spółdzielczej. - Rada czeka na interpretację ministra sprawiedliwości, o którą zwrócił się już Krajowy Związek Lokatorów i Spółdzielni. Umowy, które dziś budzą wątpliwości, zostały już podpisane. Teraz trzeba czekać na interpretację ministra, a być może i orzeczenie Sądu Najwyższego. Problem dotyczy setek tysięcy aktów notarialnych.

Zupełnie inaczej patrzy na sprawę notarialny samorząd. Rada Izby Notarialnej w Warszawie twierdzi, że – wbrew przytoczonym opiniom - spółdzielcy mogą spać spokojnie, bo ich akty notarialne są ważne!

- Zgodnie z kodeksem cywilnym spółdzielnia może powierzyć pełnomocnikowi zawieranie w jej imieniu aktów notarialnych. Takie pełnomocnictwo musi być jednak podpisane przez dwóch członków zarządu spółdzielni i mieć formę aktu notarialnego – twierdzi zdecydowanie rzecznik Izby Robert Dor.

W przypadku umów zawieranych przez spółdzielnię „Piekary” takie pełnomocnictwo zostało notarialnie udzielone w październiku 2007 roku przez wszystkich (!) członków zarządu tej spółdzielni, co dokumentuje m.in. wyraźnie zapis na pierwszej stronie każdej indywidualnej (też notarialnej) umowy przeniesienia własności lokalu.

- Mieliśmy dwóch pełnomocników, każdy z nich był upoważniony do wykonywania czynności prawnych w imieniu spółdzielni. Bez obaw, wszystko jest w porządku. Żadna skarga na nasze działania nie wpłynęła – zapewnia prezes SM „Piekary” Marek Deryng.

Z czym mamy zatem do czynienia? Ze istotnym sporem prawnym czy tylko zwykłą awanturą? Najbliższe dni przyniosą rozstrzygnięcie tej sprawy. Czekają na to nie tylko lokatorzy, którzy kupili mieszkania „za złotówkę”, ale także notariusze oburzeni podważaniem ich fachowości i autorytetu.

Wykup mieszkań za symboliczną złotówkę wprowadzony został na mocy ustawy z lipca 2007 r. Osoby mające lokale spółdzielcze mogły przekształcać je we własność uwzględniając jedynie cenę budowy, a nie cenę rynkową. Powodowało to, że koszt wykupu lokali, zwykle wybudowanych wiele lat wcześniej i mocno zużytych, był bardzo niski. W wyroku z 17 grudnia 2008 r. Trybunał Konstytucyjny uznał, że przepisy o wykupie mieszkań za złotówkę są niekonstytucyjne i przestaną obowiązywać z końcem 2009 r. W grudniu 2009 r. Sejm uchwalił jednak nowelizację ustawy o spółdzielniach mieszkaniowych, która daje spółdzielcom takie same prawa nabycia lokalu na własność, jakie mieli dotychczas.