Pozytywnie dla herbu i flagi Dolnego Śląska

Komisja Heraldyczna działająca przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji wydała pozytywną opinię o projektach herbu i flagi województwa.

Projekty zostały zaopiniowane jako zgodne z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną, a przez to spełniające wymagania art. 3 ust. 2 ustawy z dnia 21 grudnia 1971 roku o odznakach i mundurach.

Oznacza to, iż Sejmik Województwa Dolnośląskiego będzie mógł przegłosować uchwałę o ustanowieniu herbu i flagi województwa. Od momentu ogłoszenia tej uchwały w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego, herb i flagę będzie można oficjalnie stosować.

Już wcześniej, 23 lipca 2009 roku Sejmik przyjął wzór herbu i flagi Województwa Dolnośląskiego. To właśnie te wzory zostały poddane opinii Komisji Heraldycznej.

Od stycznia 2008 roku Dolny Śląsk nie posiadał flagi. Sejmik odwołał wtedy obowiązujący od 2001 roku wzór - flagę z herbowym czarnym orłem na biało-czerwonym tle. Była ona niezgodna z zasadami heraldyki (na barwach narodowych nie można umieszczać żadnych innych symboli), a także nie uwzględniała uwag Komisji Heraldycznej z 2000 roku dotyczących wizerunku orła na herbie.

Po przyjęciu przez sejmik 30 października 2008 roku nowego wzoru flagi województwa dolnośląskiego, zdecydowana większość radnych poparła wtedy projekt złożony przez Marszałka Marka Łapińskiego, został on przesłany do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który przekazał nową flagę do zaopiniowania Komisji Heraldycznej.

W odpowiedzi, Komisja ponownie przedstawiła uwagi do wizerunku orła na herbie, te same, które już raz wydała w 2000 roku (uwagi komisji - DO POBRANIA).

Marszałek powołał zespół pracowników, który koordynował przygotowanie nowego projektu herbu, konsultując z Komisją Heraldyczną podczas jej posiedzeń wszystkie zmiany i nanoszone poprawki. Członkowie Komisji pozytywnie wypowiedzieli się na temat nowego, zmodyfikowanego wizerunku herbu.

23 lipca 2009 roku z wizytą na Dolny Śląsk przyjechał Alfred Znamierowski, członek działającej przy MSWiA Komisji Heraldycznej. Występując podczas Sesji Sejmiku powiedział, że nowe symbole są zgodne z zasadami heraldyki „herb Dolnego Śląska wzorowany jest na herbach późnogotyckich. Orły z tego okresu miały pierścień, szerzej rozczapierzone szpony, a ich ogon miał 5 piór”- uzasadniał Znamierowski.

„W polu złotym orzeł czarny; przez tułów i skrzydła orła przepaska sierpowa srebrna, na niej pośrodku takiż krzyż” – tak w uchwale opisany jest herb Województwa Dolnośląskiego. Z kolei za flagę Województwa Dolnośląskiego uznaje się płat materii o proporcjach 5:8 w kolorze żółtym z umieszczonym na środku flagi godłem herbowym.

Za przyjęciem nowego wzoru godła i flagi głosowało 19 radnych, przeciwnych było 16. Nikt nie wstrzymał się od głosu.

Poprawiony, zaakceptowany przez Sejmik projekt godła i flagi Dolnego Śląska został skierowany 6 sierpnia 2009 roku przez Marszałka Łapińskiego do Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji. Minister zwróci się do Komisji Heraldycznej o oficjalną opinię, na podstawie której Sejmik będzie mógł podjąć uchwałę o przyjęciu herbu i flagi Dolnego Śląska.

Zgodnie z historią
Według najstarszych źródeł, herb Śląska jest bezbarwny, pierwowzór pochodzi z pieczęci woskowej. Pierwsze barwy pojawiają się dopiero na początku XIV wieku w austriackiej kronice, która mówi o tym, że w czasie bitwy pod Suchymi Krutami w drugiej połowie XIII wieku, w której zginął król czeski Przemysław Otokar I, brali udział również książęta śląscy. Walczyli oni pod sztandarem, na którym na czarnej chorągwi widniał srebrny orzeł. Te barwy nigdy się już potem nie powtórzyły. Wszystkie inne źródła mówiły o tym, że był to czarny orzeł na złotym polu. Ten orzeł występował w szczególności w najważniejszym księstwie wrocławskim. Takie również były chorągwie m.in. Piastów Oleśnickich.

Zasady heraldyki
Weksylologia - dyscyplina pomocnicza historii, zajmująca się chorągwiami jako rzeczywistymi i symbolicznymi znakami wojskowymi, państwowymi, terytorialnymi, organizacji i grup społecznych czy wyznaniowych - nakazuje, aby barwy chorągwi czy flagi były zgodne z barwami godła. W godle województwa dolnośląskiego jest czarny orzeł na złotym tle, więc, zgodnie z zasadą weksylologii, obowiązującymi barwami są czerń i złoto czyli kolor żółty (podobnie w przypadku barwy srebrnej, której odpowiada kolor biały). Dominującym, ważniejszym kolorem godła jest czarny, tak więc ta barwa powinna być w górnej części flagi – stąd flaga czarno-złota.

W celu wyróżnienia flagi, istnieje możliwość wprowadzenia pewnych elementów graficznych. Stąd jednym z elementów nowej flagi jest biały poprzeczny pas zwieńczony krzyżem. Pochodzi z przepaski Henryka Pobożnego widniejącej na herbowym czarnym orle i występuje w herbach przynajmniej 25 dolnośląskich miast i większości powiatów. To element charakterystyczny dla Dolnego Śląska. Przepaskę uznano za czytelną, rozpoznawalną i typową dla naszego województwa.

Chorągiew i flaga
Chorągiew w swej genezie wywodzi się ze znaków bojowych stosowanych już w starożytności. Potwierdzenie istnienia chorągwi w Polsce znajdujemy dopiero w Kronice Galla Anonima. Były to chorągwie książęce, opatrzone znakiem księcia i barwione wedle zwyczaju. Generalnie rzecz biorąc, to chorągwie dały początek herbom. Dziś flaga to chorągiew państwowa czy dzielnicowa uznana w swej formie za oficjalną. Dopuszczana bywa wtedy do użytku tylko w określonych okolicznościach.

Według opinii I krakowskiego Kolokwium Heraldycznego, w zespole symboli dla województw, powiatów i gmin, oprócz herbu powinny znaleźć się trzy rodzaje weksyliów: flaga, chorągiew i sztandar. Flaga jest oznaczeniem terytorium, chorągiew jest oznaczeniem instytucji czyli władzy wykonawczej. Chorągiew to uroczysta odmiana flagi przypisana marszałkowi.

Flagi wojewódzkie powinny być zasadniczo klasycznymi flagami: mieć postać płachty barwionej w barwy herbu danego województwa. Wskazane jest aby flagi powiatowe były flagami urzędowymi (oznaczającymi urząd, a nie terytorium) z herbem i godłem. Chorągiew przysługuje Przewodniczącym Sejmików i Marszałkom. Chorągiew podnosi się w miejscach i czasie ich przebywania, podczas uroczystości z ich udziałem itd. Czyli jest to uroczysty zamiennik używanej na co dzień flagi. Obecnie trzy województwa posiadają flagę i chorągiew: małopolskie, pomorskie i śląskie.

Proporcje
Zwyczajowo flagi w Polsce mają proporcje 5:8, a więc takie, jak ustalono dla flagi narodowej. W przypadku chorągwi takiej zasady nie ma. Historycznie chorągwie były bliższe kształtowi kwadratowemu. Każda chorągiew uchwalona w Polsce ma inne proporcje. Dlatego też punktem odniesienia dla chorągwi Województwa Dolnośląskiego jest oryginał – chorągiew zdobyczna Konrada Oleśnickiego spod Grunwaldu – przechowywany na Wawelu.

Podstawa prawna
Zgodnie z ustawą o znakach i mundurach z 1978 roku (art. 3 ustęp 1 i 2) jednostki samorządu terytorialnego mogą ustanawiać w drodze uchwały własne herby, flagi, emblematy oraz insygnia i inne symbole. Wzory tych symboli ustanawiane są w zgodzie z zasadami heraldyki, weksylologii i miejscową tradycją historyczną.
Herby i flagi państwa, województw, powiatów i gmin są znakami pod szczególną ochroną prawa. Dlatego też nikt bezprawnie nie może ingerować w ich zmianę. Można je tylko odtworzyć historycznie w oparciu o źródła, ewentualnie utworzyć nowe, ale też tylko w oparciu o prawdę historyczną.
Wnioski dotyczące prawidłowości znaków herbowych i im pokrewnych atrybutów, jakie mają być używane w samorządach terytorialnych kraju opiniuje Komisja Heraldyczna przy Ministrze Spraw Wewnętrznych i Administracji.

Źródło:umwd.dolnyslask.pl