Sędzia Adam Redzik o zbrodni ludobójstwa

O sporze dwóch wybitnych prawników Rafała Lemkina i Herscha Lauterpachta mówił w czasie wtorkowej prelekcji sędzia Sądu Najwyższego prof. Adam Redzik. Wykład zorganizowała Państwowa Wyższa Szkoła Zawodowa w Legnicy.

Rafał Lemkin i Hersch Lauterpacht to dwaj wybitni znawcy prawa międzynarodowego karnego. Obydwaj pochodzili z polsko-żydowskich rodzin i wywodzili się z lwowskiej szkoły prawa. Jeden z nich zapisał się w historii prawodawstwa jako twórca pojęcia i definicji zbrodni przeciwko ludzkości. Drugi – Rafał Lemkin – bywa określany mianem „wynalazcy” ludobójstwa.

O niezwykłej biografii Rafała Lemkina i jego zasługach dla prawa międzynarodowego karnego mówił w czasie wykładu w Legnicy sędzia Sądu Najwyższego prof. Adam Redzik, kierownik Zakładu Prawa i Polityki Penitencjarnej Uniwersytetu Warszawskiego.

– Lemkin dokonał czegoś przełomowego, o znaczeniu uniwersalnym dla prawa międzynarodowego karnego – podkreślał prof. Adam Redzik. – Mimo to jego koncepcja bywa określana jako przekleństwo prawników. Bezsprzecznie Lemkin stworzył niezwykle ważną kategorię prawną, a jednocześnie taką, za którą bardzo trudno jest skazać – dodaje sędzia Redzik.

Dzieje się tak, ponieważ zgodnie z definicją Lemkina działanie sprawcy musi mieć szczególną intencję. Tworząc pojęcie ludobójstwa prawnik skoncentrował się na kwestii motywacji popełniającego czyn czyli celowym i nienawistnym wyniszczeniu całych lub części narodów, grup etnicznych, religijnych i społecznych.

– Spór pomiędzy prawnikami trwał przez lata. Co więcej, Hersch Lauterpacht uważał teorię Lemkina za szkodliwą. Był zdania, że może stygmatyzować grupę i powodować nieuzasadnioną do niej nienawiść – mówił prof. Adam Redzik.

Lauterpacht wskazywał, że kryteria umożliwiające karanie za zbrodnie ludobójstwa powinny być bardziej jednoznaczne i łatwiejsze do wykazania w procesie sądowym niż intencja. Mimo to 9 grudnia 1948 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych przyjęło konwencję w sprawie zapobiegania i karania ludobójstwa. Co ciekawe, powołany na mocy Traktatu Rzymskiego Międzynarodowy Trybunał Karny nigdy nie osądził nikogo za ludobójstwo.