Między wolnością a pokojem

Wydana właśnie przez IPN książka Anny Smółki-Gnauck "Między wolnością a pokojem" od pierwszych stron wypełniona jest młodymi opozycjonistami z Wrocławia.

Pojawiają się Leszek Budrewicz, Marek Krukowski, Wiesław Cupała, który pierwszą Pomarańczową Alternatywę założył w 1981 roku i wielu innych. Bohaterem jest ulica Świdnicka i Rynek, gdzie doszło do spalenia książeczek wojskowych. A także Nowy Dwór i Różanka, gdzie wrocławscy wipowcy organizowali nielegalne akcje ekologiczne.

A wszystko zaczęło się od tego, że w Szczecinie szerzej nieznany student Marek Adamkiewicz, dawny działacz SKS i NZS, odmówił złożenia przysięgi wojskowej zwierającej passus o wierności Armii Radzieckiej i został za to skazany na karę więzienia. W jego obronie stanęli młodzi opozycjoniści z wielu miast akademickich. W marcu 1985 roku w podwarszawskiej Podkowie Leśnej odbyli kilkudniową głodówkę, po której ogłoszono powstanie niezależnego ruchu pokojowego. Wkrótce, na bazie przygotowanej przez Jana Marię Rokitę deklaracji ideowej narodził się Ruch Wolność i Pokój. Przez najbliższe kilka lat Ruch będzie odgrywał ważną rolę na politycznej mapie antypeerelowskiej opozycji. Tworzyli go ludzie o bardzo różnych światopoglądach, tacy jak konserwatysta z Krakowa, Jan Rokita i przywódca anarchistów z Gdańska, Wojciech Jankowski. Uczestnikami, bo tak o sobie mówili twórcy Ruchu, byli Bogdan Klich – późniejszy minister obrony narodowej, Jacek Czaputowicz – dziś szef KSAP, Leszek Budrewicz – przez wiele lat szef Gazety Wyborczej we Wrocławiu, Krzysztof Skiba – lider zespołu Big Cyc, Andrzej Stasiuk – znany pisarz, opiekunami zaś Jan Józef Lipski i Jacek Kuroń. Gorliwi katolicy, radykalni antykomuniści z Konfederacji Polski Niepodległej, zwolennicy non-violence odwołujący się do Mahatmy Gandhiego, wojujący ateiści spod znaku Bakunina i Kropotkina. Co ich łączyło?

Annie Smółce-Gnauck, autorce wydanej przez Instytut Pamięci Narodowej książki „Między wolnością i pokojem. Zarys historii Ruchu „Wolność i Pokój”, pierwszej monografii WiP, udała się rzecz nieczęsta w opisywaniu najnowszej historii. Po pierwsze, dotarła do najważniejszych osób w WiP i tych, którzy ich zwalczali. Zdobyła ich zaufanie, przeprowadziła długie i szczere rozmowy. Sprawnie poruszała się też po archiwach. Powstał barwny i wnikliwy reportaż, który zachował jednocześnie wszystkie atrybuty rzetelnej pracy naukowej.

Dodatkowym plusem publikacji jest dołączona do książki płyta DVD z fragmentami relacji głównych bohaterów, z Markiem Adamkiewiczem na czele. Dzięki niej poznajemy nie tylko ich myśli i poglądy, ale także wygląd, sposób formułowania myśli, charakterystyczne gesty i powtarzane zwroty.


Anna Smółka-Gnauck, Między wolnością a pokojem. Zarys historii Ruchu „Wolność i Pokój”, Warszawa 2012, 312 s. (seria „Monografie”, t. 84)
SPIS TREŚCI
Wstęp
1. SKS i NZS – kolebki środowiska Ruchu „Wolność i Pokój”
2. Śmierć kapłana i bunt młodych
3. Głodówka w Podkowie Leśnej i powstanie WiP-u
4. Konserwatyści, anarchiści, katolicy i Mahatma Gandhi
5. Książeczki wojskowe i więzienne kraty 
6. Wojsko się cofa
7. Dziś Czarnobyl, jutro Żarnowiec – zakazani ekologowie
8. Antykomuniści kontra pacyfiści
9. Rok 1988 – wipowcy podczas strajków
10. Nielegalne pieniądze nielegalnej organizacji
11. Ruch na powielaczach – publikacje WiP
12. Figurant kupił ogórek i rabarbar
13. „Zawodowi przeciwnicy socjalistycznego porządku” w propagandzie PRL-u
14. Koniec komunizmu, koniec antykomunistycznego WiP-u
15. Aneks
Spis wykorzystanych źródeł i opracowań
Wykaz skrótów
Indeks osób

Publikację można nabyć:
w księgarni internetowej www.ipn.poczytaj.pl

w siedzibie IPN
ul. Towarowa 28, 00-839 Warszawa
pon.–pt. 8:30–16:00