Matura 2012: Język polski - poziom podstawowy

Arkusze maturalne z języka polskiego i sugerowane odpowiedzi przez CKE.

Język polski - poziom podstawowy (arkusz egzaminacyjny).

PONIŻSZE ODPOWIEDZI SĄ ODPOWIEDZIAMI PRZYKŁADOWYMI I MOGĄ SIĘ RÓŻNIĆ OD ODPOWIEDZI SUGEROWANYCH PRZEZ CKE

ZAD. 1.

Na podstawie akapitów 1. i 3. odpowiedz na pytanie, dlaczego tworzenie encyklopedii powszechnej jest niezwykle trudnym przedsięwzięciem. Wymień trzy powody.

ODP: Tworzenie encyklopedii powszechnej jest niezwykle trudnym przedsięwzięciem, ponieważ:
- wymaga przestrzegania stylu naukowego,
- jest skomplikowane organizacyjnie (wymaga zaangażowania wielu autorów),
- wymaga dużych nakładów finansowych

Inna możliwość: jest to praca skomplikowana pod względem edytorskim.

ZAD. 2.

Podaj dwa powody uzasadniające celowość użycia liczb w akapicie 5.

ODP: Celem użycia liczb w akapicie 5. jest:
- uniknięcie niepotrzebnego wydłużenia akapitu,
- ułatwienie przyswojenia informacji z tekstu.

Inne możliwości: trzymanie się zasad poprawnej polszczyzny, uwidocznienie ogromu projektu, jakim jest Wikipedia.

ZAD. 3.

Wymień trzy różnice między Wikipedią a tradycyjną encyklopedią.

ODP: Wikipedia
1. Każdy ma możliwość tworzenia haseł.
2. Praca nad hasłami jest bezpłatna.
3. Hasła nie muszą być pisane stylem naukowym.

Inne możliwości: hasła nie muszą mieć określonej długości, hasła tworzone są w sposób demokratyczny, każdy może mieć wpływ na ich powstanie.

Encyklopedia
1. Do tworzenia haseł zatrudniany jest zespół autorów.
2. Praca nad hasłami jest płatna.
3. Hasła muszą być zgodne z formą naukową.

Inne możliwości: hasła muszą mieć określoną długość, nie każdy może mieć wpływ na ich powstanie

ZAD. 4.

Jaką funkcję w kompozycji całego tekstu pełni akapit 6.?

ODP: Akapit 6. pełni funkcję przejścia od informacji teoretycznych, dotyczących historii i różnych form encyklopedii i Wikipedii, do rozważań nad zaletami i wadami haseł znajdujących się w Wikipedii.

ZAD. 5.

Wymień dwa powody uzasadniające uznanie przez autora sposobu tworzenia Wikipedii za anarchiczny.

ODP: Według autora sposób tworzenia Wikipedii jest anarchiczny, ponieważ:
- hasła może tworzyć każdy użytkownik internetu,
- nie ma w nim odgórnie ustalonych zasad redakcji haseł.

Inna możliwość: każdy ma dostęp do Wikipedii, nie trzeba za nią płacić.

ZAD. 6.

Jakie środki językowe w akapitach 5. i 7. nadają tekstowi zabarwienie emocjonalne? Określ dwa i podaj przykład każdego z nich.

ODP: Dla nadania tekstowi w akapitach 5. i 7. zabarwienia emocjonalnego użyto m.in.:
- wykrzyknienia, np. Jest to chyba największy "czyn społeczny" w dziejach!,
- hiperboli, np. Jimmy Wales nazwał swoje dzieło "próbą stworzenia...

Inne możliwości:
- wtrącenia odautorskie, np. Wikipedia padła też (i pada nadal) ofiarą aktów wandalizmu
- personifikacja, np. ofiarą aktów wandalizmu
- zdań pytających, np. Tylko skąd laik ma wiedzieć, które hasło należy do jakiej kategorii?

ZAD. 7.

W akapitach 7.-9. zostały wyliczone zarzuty formułowane pod adresem Wikipedii. Wymień dwa, z którymi autor artykułu się zgadza.

ODP: Autor artykułu zgadza się z następującymi zarzutami sformułowanymi odnośnie Wikipedii w akapitach 7.-9.:
- dobór i jakość artykułów często są przypadkowe,
- artykuły często są nierzetelne, ich ostateczna wersja nierzadko jest wynikiem kompromisów zawartych przez różnych autorów pracujących nad hasłem.

Inna możliwość: swobodny dostęp do tworzenia haseł powoduje, że są one pisane przez pseudoautorów, a przez to nie są wartościowe.

ZAD. 8.

W akapicie 8. autor posłużył się przykładem. Wyjaśnij, jakie zjawisko nim zobrazował.

ODP: Poprzez użycie w akapicie 8. przykładu autor artykułu zilustrował sytuację, w której Wikipedia może stać się narzędziem politycznych rozgrywek.

Inna możliwość: Przykład przywołany w 8. akapicie służy zobrazowaniu zjawiska wandalizmu w Wikipedii.

ZAD. 9.

Wyjaśnij, jak autor ocenia Wikipedię jako źródło informacji (akapit 10).

ODP: Autor artykułu uważa, że Wikipedia jest użytecznym źródłem informacji, jeśli potrzebny jest nam szybki dostęp do informacji, które mają być na poziomie podstawowym. Wikipedia jest przydatna, ponieważ zawiera zbiór odsyłaczy do innych stron i haseł, dzięki czemu można w większym stopniu zgłębić interesujący nas temat. W tym sensie autor pozytywnie ocenia to źródło informacji, choć zachowuje do niej dystans i poleca korzystanie z innych źródeł.

ZAD. 10.

Czym na tle całego tekstu wyróżnia się sposób formułowania opinii o Wikipedii w akapicie 10.?

ODP: Akapit 10 znacznie różni się od pozostałych w tekście, ponieważ autor powołuje się w nim na swoje własne doświadczenia zarówno przy tworzeniu, jak i korzystaniu haseł z Wikipedii.

ZAD. 11.

Wyjaśnij, jakie funkcje w tekście pełni zacytowana w akapicie 11. metafora, którą posłużył się Newton. Wymień dwie.

ODP: Metafora użyta w akapicie 11.:
- pełni funkcję przykładu, który pokazuje, że Wikipedia zawdzięcza swoje istnienie wcześniejszym encyklopediom,
- ukazuje zależności między osiągnięciami poszczególnych epok, rozwój wiedzy, kontinuum jej tworzenia.

ZAD. 12.

Każdemu punktowi linearnego planu artykułu przyporządkuj numery akapitów (pamiętaj, że jest to pełny plan całego tekstu, a więc obejmuje wszystkie akapity).

1. Informacje dotyczące tradycyjnej encyklopedii - 1, 2, 3
2. Historia Wikipedii - 4
3. Niebywały sukces internetowej encyklopedii - 5
4. Zalety i wady nowego źródła informacji - 6, 7, 8, 9,
5. Subiektywne odczucia autora - 10
6. Podsumowanie rozważań - 11

ZAD. 13.

Dokończ zdania, wybierając słowa spośród podanych:

ODP:
1. Zdanie: Encyklopedie to wielotomowe dzieła obejmujące całość wiedzy z najróżniejszych dziedzin jest przykładem definiowania
2. Zdanie: Ten anarchiczny sposób tworzenia encyklopedii oraz jej darmowy charakter wzbudzały wielkie emocje, oskarżenia, próby dyskredytacji z jednej strony, a deklaracje o prawdziwie wolnościowym i demokratycznym sposobie dystrybucji i upowszechniania wiedzy z drugiej jest przykładem przeciwstawienia
3. Zdanie: Biorąc pod uwagę popularność Wikipedii, można powiedzieć, [ ] że "jeszcze nigdy tak wielu czytelników nie zawdzięczało tak wiele tak licznym autorom" jest przykładem wnioskowania

ZAD. 14.

Uzupełnij tabelę, wpisując w odpowiedniej rubryce literę "I", jeśli zdanie zawiera informację, lub literę "O", jeśli w zdaniu jest wyrażona opinia.

1. Pierwsze encyklopedie, książki pod takim tytułem, zaczęły się pojawiać w XVI wieku. - I
2. Tworzenie encyklopedii to wielkie przedsięwzięcie organizacyjne, finansowe i edytorskie. - I - chociaż słowo wielkie może wskazywać, że jest to opinia, w związku z tym ciężko wyróżnić jednoznaczną odpowiedź
3. [ ] jest to źródło informacji niezwykle użyteczne, ale wymagające dużej ostrożności. - O
4. Świetne rezultaty przynosi porównanie treści tego samego hasła w kilku wersjach językowych. - O

CZĘŚĆ II

Temat 1. Wyjaśnij symbolikę lewej i prawej strony oraz jej znaczenie dla wymowy utworu, analizując przytoczony fragment III części Dziadów Adama Mickiewicza. Zwróć uwagę na postać Nowosilcowa i postawy innych bohaterów wobec niego.

1. Wstęp
- Wyjaśnij, czym jest symbol (zwróć uwagę na jego metaforyczny wydźwięk);
- Wskaż, czym różni się symbol od alegorii (symbol ma kilka znaczeń metaforycznych, alegoria tylko jedno);
- Opisz pokrótce znaczenie symbolu dla epoki romantyzmu (zauważ, że był to bardzo ważny środek wyrazu, wyjaśnij dlaczego).

2. Rozwinięcie
- Strona prawa:
* opisz, w jaki sposób przedstawiają postać Nowosilcowa osoby z prawej strony – koniecznie zwróć uwagę na język, jakim się posługują (Nowosilcow opisywany jest w sposób degradacyjny, używane jest słownictwo odwołujące się do świata zwierzęcego, np. wije się (można skojarzyć z robakiem), sapie (można skojarzyć z dzikim zwierzęciem), występują motywy wampiryczne, np. zwrot "piją krew"
*zwróć uwagę, jakie działania Nowosilcowa są przywoływane przez osoby z prawej strony (zabijanie Polaków); napisz, co mówi to o charakterze Senatora (np. bezwzględność, cierpienie innych daje mu przyjemność itp.),

- Strona lewa:
* napisz, w jaki sposób postać Nowosilcowa jest opisywana podczas tańca przez stronę lewą; zwróć uwagę na język i jego nacechowanie emocjonalne, np. "Co za piękność, co za gracja"; postaw tezę, że taki sposób obrazowania Nowosilcowa służy wyrażeniu zachwytu nim, wychwalaniu go, ukazaniu go w pozytywnym świetle itp.
*zwróć uwagę, że osoby z lewej strony nie komentują kwestii morderstw, których dokonał Nowosilcow

3. Zakończenie
- napisz, co symbolizuje prawa strona (np. patriotów, miłość do ojczyzny, współczucie itp.); napisz, skąd wnioskujesz o takim znaczeniu prawej strony (przywołaj ocenę Nowosilcowa)
- napisz, co symbolizuje lewa strona (np. bezwzględność, brak uczuć patriotycznych, zabawę itp.); napisz, skąd wnioskujesz o takim znaczeniu lewej strony (przywołaj ocenę Nowosilcowa)

Temat 2. Porównaj postawy życiowe Izabeli Łęckiej i Joanny Podborskiej ukazane w podanych fragmentach Lalki Bolesława Prusa i Ludzi bezdomnych Stefana Żeromskiego. Odwołując się do znajomości utworów, zwróć uwagę na okoliczności, które miały wpływ na ukształtowanie osobowości bohaterek.

1. Wstęp
- Zdefiniuj, czym jest postawa życiowa (napisz, że jest to stosunek do świata, hierarchii wartości itp.)
- Napisz, że w zależności od epoki, zmian na świecie, ale też od własnych doświadczeń postawy życiowe mogą mieć odmienną hierarchię (tzn. jedne wartości są ważniejsze od innych)

2. Rozwinięcie
- Izabela Łęcka
* napisz, że Izabelę Łęcką wyróżnia materialistyczne podejście do otaczającego ją świata ; uzasadnij dlaczego (opisz, w jakim środowisku wychowywała się Izabela Łęcka (arystokracja); czy musiała pracować itp.);
* napisz, że bohaterkę cechuje egoizm, nie czuje ona potrzeby pomocy uboższym; bohaterka pragnie dostać od świata jak najwięcej, ale nie zamierza ofiarować czegoś od siebie; napisz, z czego wynika takie podejście do świata (warto podkreślić, że Izabela Łęcka postrzega świat w sposób idealistyczny, żyje swoimi marzeniami o świecie i ludziach i to kształtuje jej postawę wobec rzeczywistości; można także zwrócić uwagę na środowisko i pokrótce opisać, jakim wartościom hołdowała arystokracja, jakie sprawy były dla niej najważniejsze

- Joanna Podborska
* napisz, że bohaterkę nie cechuje materializm, jej działania mają służyć pomocy innym; w tym miejscu warto pokrótce opisać rodzinę, w której wychowywała się Podborska, zwrócić uwagę, że bardzo wcześnie musiała podjąć się pracy guwernantki (choć nie lubiła uczyć i była to praca niezwykle wyczerpująca), aby móc zapewnić braciom lepsze warunki życia
*napisz, że bohaterka jest patriotką i w imię miłości do ojczyzny poświęca swoje szczęście; przywołaj w tym miejscu kwestię rozstania Judyma i Podborskiej (podaj przyczyny rozstania i opisz zachowanie bohaterki itp.)

3.Zakończenie
- Podsumuj rozwinięcie; nazwij postawy wobec życia charakteryzujące Izabelę Łęcką i Joannę Podborską – podaj kilka cech opisujących te postawy
- Napisz, z jakich przyczyn postawy te mogły się tak od siebie różnić (połóż nacisk na kwestię wychowania).