Zasady przydzielania odzieży roboczej

Zapewnienie pracownikowi odzieży roboczej i ochronnej to obowiązek pracodawcy, nałożony na niego przez artykuł 237(7) Kodeksu Pracy.

Reguluje on kwestie związane z wyposażeniem pracownika w niezbędną do bezpiecznego i higienicznego wykonywania pracy odzież oraz obuwie.

Żeby właściwie zinterpretować przepisy Kodeksu Pracy, należy prawidłowo zdefiniować pojęcia odzieży roboczej i odzieży ochronnej. Przyjmuje się, że są to pojęcia tożsame, jednak w rzeczywistości opisują one dwa komplety odzieży.

Odzieżą roboczą nazywa się ubrania zamienne, których zadaniem jest zapobieganie trwałemu zabrudzeniu lub zniszczeniu odzieży prywatnej pracownika. Natomiast odzież ochronna ma zabezpieczać noszącą ją osobę przed potencjalnie niebezpiecznymi dla jej zdrowia i życia zdarzeniami, mogącymi mieć miejsce podczas wykonywania obowiązków.

Obecnie wielu pracodawców wybiera odzież, która pełni jednocześnie funkcje odzieży roboczej i ochronnej. Jest to rozwiązanie opłacalne dla pracodawców i wygodne dla pracowników.

Kodeks pracy reguluje stosunki między pracodawcą a pracownikiem. Przepisy w nim zawarte nie dotyczą więc zleceniobiorców, czy innych osób pracujących na podstawie umów cywilnoprawnych. Kodeks Pracy nakłada więc na pracodawcę obowiązek zapewnienia odzieży roboczej jedynie pracownikom, którzy są pracownikami w myśl przepisów tego aktu, a więc zostali zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub w innej formie, do której ma zastosowanie rzeczona ustawa.

Odzież robocza przysługuje pracownikom, którzy są narażeni na szczególne zabrudzenie lub zniszczenie swojej odzieży prywatnej, a także tym, którzy ze względów technologicznych, sanitarnych lub bhp muszą pracować w określonym stroju roboczym.

W szczególnych przypadkach pracodawca może scedować swój obowiązek na pracownika, który jednak musi wyrazić na to zgodę. Wówczas to pracownik odpowiedzialny jest za zakup odpowiedniej odzieży roboczej, a pracodawca wypłaca mu ekwiwalent zwracający koszty zakupu. Co ważne, wysokość ekwiwalentu powinna zostać określona na podstawie aktualnie obowiązujących cen danej odzieży. Niedozwolone jest zatem zawyżanie lub zaniżanie wysokości ekwiwalentu.

- bezpośrednio przy maszynach lub urządzeniach technicznych,
- mogące prowadzić do skażenia odzieży odpadami, środkami i materiałami biologicznymi, chemicznymi lub promieniotwórczymi.

Ze względu na to, że zakup odzieży roboczej jest obowiązkiem pracodawcy, to nabyta odzież pozostaje jego własnością. On odpowiada również za jej czyszczenie i utrzymanie w należytym stanie, tzn. powinien finansować naprawy lub wymianę odzieży na nową.

W gestii pracodawcy pozostaje również pranie odzieży roboczej, jej konserwacja, odkażanie i odpylanie. Tak jak w przypadku zakupu odzieży, tak również w przypadku dbania o jej czystość, ustawodawca umożliwia scedowanie tego obowiązku na pracownika. Wówczas pracodawca zobowiązany jest do wypłacenia pracownikowi ekwiwalentu za pranie odzieży. Jego wysokość nie jest uregulowana przepisami i powinna być ustalona między pracodawcą a pracownikami lub ich przedstawicielem. Najczęściej regulacje związane z tą kwestią zawarte są w regulaminie pracy lub innym, wewnętrznym dokumencie.

W przypadku pracowników pracujących na stanowiskach, na których istnieje możliwość skażenia odzieży roboczej środkami promieniotwórczymi lub chemicznymi, a także zanieczyszczenia materiałami biologicznie zakaźnymi, pracodawca ma obowiązek zapewnić czyszczenie odzieży we własnym zakresie. Nie może więc przekazać tego zadania pracownikowi.

Pracodawca, który uchyla się od obowiązku zapewnienia swoim pracownikom odzieży i obuwia roboczego występuje przeciwko prawom pracowniczym, które zapewnia Kodeks Pracy. Pracownik ma więc prawo do odmowy podjęcia pracy, o czym powinien zawiadomić pracodawcę lub jego przedstawiciela (najczęściej bezpośredniego przełożonego). Dodatkowo, organy kontrolne, działając według przepisów Kodeksu Pracy, mogą nałożyć na pracodawcę karę finansową wynoszącą od 1.000 do 30.000 zł z tytułu nieprzestrzegania przepisów lub zasad bezpieczeństwa i higieny pracy.

Regulacje wprowadzone przez Kodeks Pracy działają zarówno na korzyść pracodawcy jak i pracownika. Co prawda koszty prowadzenia działalności przez pracodawcę rosną, jednak ich poniesienie bezpośrednio wiąże się z podniesieniem bezpieczeństwa pracy na terenie zakładu, a co za tym idzie wpływa na efektywność pracy oraz stosunkowo niską stopę składki wypadkowej.